Patriarchat Peć

Patriarchat Peć od stuleci pozostaje centrum Serbskiego Kościoła Prawosławnego i siedzibą arcybiskupów. Ta oryginalna i unikalna skarbnica dziedzictwa kulturowego  została w 2006 roku uhonorowana przez UNESCO, która umieściła ten kompleks religijny na liście zagrożonego dziedzictwa ludzkości. Na szczęście pomimo krwawych wojen, jakie wstrząsnęły tymi terenami, zarówno kościoły, jak i budynki klasztorne Patriarchatu Peć uchowały się od zniszczeń. Przed kilku laty, w 2006 roku, poddano je gruntownej renowacji.

Przyjmuje się, że Arcybiskup Arsenije I zbudował Kościół Świętych Apostołów w XIII w., a Arcybiskup Nikodem I zbudował Kościół św. Demetriusza około 1320 r. Dziesięć lat później, około 1330 roku, jego następca, arcybiskup Danilo II, zbudował kościół Najświętszej Marii Panny i mały kościół św. Mikołaja. Przy wejściu do tych kościołów zbudowano dużą kruchtę, przed którą z kolei postawiono wieżę. W zespole tych kościołów znajdują się liczne freski oraz ikony i malowidła sakralne. Najstarsze z nich pochodzą z XIII wieku. W kościele św. Demetriusza znajdują się też liczne sarkofagi biskupów i arcybiskupów, ozdobione rzeźbami, które nadają im wyjątkowego charakteru.

Monastyr Visoki Dećani.

Jest tu największa na Bałkanach średniowieczna katedra zawierająca freski z epoki bizantyjskiej. To główny monastyr serbskiej cerkwi prawosławnej w Kosowie. W 2004 roku UNESCO wpisało ten zespół klasztorny  na listę światowego dziedzictwa, uznając miejscowe freski za "jeden z najlepszych przykładów tak zwanego renesansu paleologańskiego w sztuce bizantyjskiej" oraz "warte zauważenia zarysy czternastowiecznej rzeczywistości".

W każdy czwartek o godz.19 odbywa się taka liturgia. Ciało króla Stefana Dećańskiego odziane w purpurę i złoto jest wnoszone na sarkofag i oddawana jest mu w ten sposób cześć. Uchylane jest wieko sarkofagu i unoszące się zeń wonie mają podobno magiczną moc. Ciało spoczywającego w tym monastyrze władcy i fundatora katedry nie uległo rozkładowi i teraz jest przedmiotem kultu religijnego i jak twierdzą sami mnisi "ma świadczyć o istnieniu Boga i jego mocy sprawczej właśnie w Dećani".

Monastyr Visoki Dečani, jako ostoja serbskości na terenie Kosowa, narażony był w przeszłości na ataki ze strony Kosowian, którzy chcieli zniszczyć to świadectwo obecności Serbów na tych terenach. W 2011 roku zdarzały się wypadki wrzucania granatów na teren klasztoru. Dziś na szczęście jest tu spokojnie i bezpiecznie.

Czytaj również: http://blogi.kurierlubelski.pl/gallant/2013/09/02/cud-mniemany-wysoki-decan/

Monastyr w Graćanicy

Klasztor Gračanica jest jednym z ostatnich  monumentalnych  budowli zbudowanych przez króla Milutina. Średniowieczny monastyr z drugiej połowy XIV wieku. Został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zlokalizowany niedaleko Prisztiny. Cerkiew przyklasztorna pod wezwaniem Matki Boskiej stanowi jeden z cenniejszych zabytków sztuki bizantyjsko-serbskiej. Świątynia ma oryginalny układ przestrzenny – jest połączeniem dwóch cerkwi krzyżowo-kopułowych oraz zawiera bogatą dekorację plastyczną.

Wnętrza świątyni zdobią freski wykonane m.in. przez Michaela Astrapę i Eutychiosa. Malowidła przedstawiają m.in. portrety fundatora – króla Milutina oraz cykle ikonograficzne ze Starego i Nowego Testamentu. Freski te są przykładem stylu renesansu Paleologów.

Wszystkie średniowieczne monastyry Kosowa są na  liście zabytków światowego dziedzictwa w niebezpieczeństwie.